Schijnheiligheid en gehuichel zijn zaken waar Alceste een bloedhekel aan heeft. Hij snapt niet dat mensen zo weinig eergevoel hebben dat ze je het ene moment de hemel in kunnen prijzen, om je vervolgens een mes in de rug te steken. Die instelling maakt Alceste een eerlijk, maar een weinig gelukkig mens, aangezien de wereld vergeven is van hypocrieten.
‘Le misantrope’ van de Franse komedieschrijver Molière uit 1666 wordt doorgaans vertaald als ‘De mensenhater’. Toneelgroep Oostpool dat het stuk in een regie van Erik Whien opnieuw op de planken zet, koos ervoor om de voorstelling ‘De Misantroop’ te noemen. Dat haalt een beetje de nadruk van die haat af en dat klopt wel. Alceste is vooral een idealist. Hij is ervan overtuigd dat de mens voor verbetering vatbaar is. Ze zouden alleen allemaal zo rechtlijnig eerlijk moeten zijn als hij.
De buitenwereld begrijpt vrij weinig van Alcestes eerlijkheid en dat levert geestige scènes op. Zoals wanneer de broddeldichter Oronte – een flegmatisch gesticulerende en grappige Mark Kraan – de eerlijke mening van Alceste over zijn sonnet vraagt. In eerste instantie probeert de Alceste van Sanne den Hartogh krampachtig en schoorvoetend eerlijk te zijn zonder op tenen te trappen. Tot hij het niet meer uithoudt en in woede uitbarst over zoveel rommelrijm.
Den Hartogh zet zijn personage niet neer als iemand die voortdurend wordt verteerd door haat. Hij is eerder goedmoedig en wordt vooral ook zelf gekweld door zijn neiging om tegen de stroom in altijd maar eerlijk te zijn. Den Hartoghs Alceste is in eerste instantie vooral tragisch en dat neemt ons voor hem in.
Dat is een mooie keuze, omdat daardoor ook de tragiek en de scherpe randjes van de komedie duidelijk hadden kunnen worden. Gezien de dreigende muziek, het rauw-rommelige decor en het nadrukkelijk tragische slot was dat ook de bedoeling van regisseur Whien. Toch komt die zwarte kant niet goed uit de verf, omdat de neiging om komedie te spelen te groot blijkt. In potentieel de meest tragische scène waarin de koppige Alceste zijn geliefde van verraad beticht, gaat Den Hartogh ineens de komische knorrepot spelen. Daardoor verdwijnt de mooi opgebouwde tragische onderlaag die hij zijn personage had meegeven op slag. Zo hinkt ‘De Misantroop’ een beetje op twee benen. De voorstelling is best geestig, maar geen komedie. Maar de tragische kant is weer te weinig scherp om echt te raken. Daarvoor is de voorstelling weer net te leuk.
De Misantroop van Toneelgroep Oostpool, regie: Erik Whien. Gezien 20 oktober, Schouwburg Haarlem. Tournee tot en met 16 december 2011.
Leave a Reply