geschreven samen met Erica Smits
Elke zondagavond presenteert een groep jonge getalenteerde dansers de televisieshowSo you think you can dance, een spectaculaire talentenjacht vol spetterende hiphop, indrukwekkende moderne dans en swingende ballroom. Al na de tweede liveshow doorbrak de talentenjacht op RTL5 de magische grens van één miljoen kijkers in Nederland en zeshonderdduizend in Vlaanderen en dat aantal lijkt alleen nog maar toe te nemen. Is dit dan eindelijk de gouden formule om dans van zijn elitaire karakter af te helpen en een breder en jonger publiek te bereiken?
18.30 uur
Voor de deuren van Studio 1 in Aalsmeer staat een lange rij van opgetogen mensen. Iedereen wil het beste plaatsje veroveren in de grote studio waar de dansshow So You Think You Can Dance wordt opgenomen. De favoriete plek is vooraan, zo dicht mogelijk bij het ronde podium, waar je de dansers bijna kunt aanraken. Vanaf paarse T-shirts knalt in gele letters ‘Lise’ je tegemoet en in witte letters op blauwe shirts prijkt ‘Raquel’. Iedereen hier is fan. Het publiek in die rij is precies het publiek dat theatermarketeers het liefst in het theater zouden willen hebben: jong, hip en van diverse afkomst.
Als iedereen binnen is, kan het opwarmen beginnen. Het applaus wordt geoefend met de publieksopwarmer zoals je die verwacht: ‘Ja, lekker enthousiast! Lekker juichen en joelen, helemaal goed.’ De huisregels worden uitgelegd: geen tassen en jassen in beeld, spandoeken mogen, maar niet te hoog want dan blokkeren ze de camera’s.
Stampend uitverkocht
Wie zegt dat kwaliteit niet kan samengaan met commercie, heeft het in geval van So you think you can dance (SYTYCD) mis. Al vanaf het eerste seizoen is een duidelijke keuze gemaakt voor kwaliteit en talent. De audities toonden geen losers die struikelden over hun voeten, maar talenten die de meest fantastische moves of prachtige solo’s lieten zien. De jury bestaat dit jaar alleen uit professionals uit het dansveld die in hun commentaar het nodige technische jargon niet schuwen: ‘Je moet werken aan je rug. Je rugspieren zijn heel kort getraind. Dat geeft je een enorme explosiviteit, maar moderne dans of ballroom vraagt om een andere flow. Daarvoor moet je ook zachtheid kunnen creëren.’ Of: ‘Een beweging stopt niet waar je lichaam stopt. Die moet je doortrekken.’
Die nadruk op techniek werkt de populariteit van de dansshow niet tegen. De liveshows van SYTYCD zijn allemaal stampend uitverkocht en de kijkcijfers zijn jaloersmakend, zowel in televisieland als in de theaterwereld. ‘Er is geen hippere wereld dan de danswereld,’ vertelt eindredacteur Rudolf Polderman. ‘SYTYCD is dan ook extreem hip. Op zondagavond kijkt 25 procent van de kijkers in de leeftijd tussen twintig en vierendertig naar ons programma.’ Dat grote aantal kijkers maakt het programma ook interessant voor de grote sponsor, T-Mobile, die zijn klanten in precies die leeftijdscategorie heeft zitten. Polderman: ‘Talentshows doen het qua cijfers sowieso goed. Maar deze show is anders, omdat hij, als ik even onrespectvol mag zijn naar andere talentshows, echt over talent gaat. Onze deelnemers kunnen echt dansen.’
Anders dan bij andere talentenjachten zijn de meeste dansers professionals die een opleiding hebben afgerond, zoals de Koninklijke Balletschool van Antwerpen, CODARTS in Rotterdam, het Antwerps Conservatorium of een mbo-dansopleiding. De kandidaten krijgen voor elke show betaald. Polderman: ‘Ik heb voor het werven van kandidaten veel contact met dansopleidingen. Die zijn overigens nog steeds sceptisch. Terwijl wij hun leerlingen een fantastische stage bieden waar ze in korte tijd veel ervaring kunnen opdoen.’
20.05 uur
We zijn live. Het klassiek geschoolde duo Raquel en Stefano is vanavond als eerste aan de beurt. Zij moeten voor het eerst aan de slag met hiphop en dat levert tijdens de repetities grote frustraties op bij Stefano. Toch slagen ze er onder leiding van de Vlaamse hiphopchoreograaf Ish Ait Hamou in een spetterend optreden te verzorgen.
Danskoppel Lorenzo en Enora heeft deze week de rumba moeten instuderen. Terwijl we in een inleidend filmpje zien hoe Enora moeite had met de sensualiteit van de rumba stellen de twee dansers zich al op. Op de televisieschermen stromen de tranen over haar wangen na harde woorden van de choreografen. Op het podium laat Enora, gekleed in een witte doorschijnende jurk met een split van hier tot ginder en een laag uitgesneden rug, zich van haar sensueelste kant zien. Het happy end is na lovende woorden van de jury compleet. Vier meisjes verderop in de rij roepen, gewapend met fotocamera’s, keihard: ‘Lorenzooo!’ om vervolgens in een giechelstuip te schieten. Lorenzo hoort het niet.
Van ballroom tot hiphop
Het talent van de kandidaten wordt elke week danig op de proef gesteld door ze in korte tijd een nieuwe dansstijl te laten instuderen. Zo moet de klassiek geschoolde Stefano aan de bak met hiphop en moet hiphopper Floris eraan geloven in de Engelse wals. De show schrikt er bovendien niet voor terug bekende moderne choreografen, zoals Ed Wubbe en Conny Janssen, te vragen met de dansers te werken. Janssen werkt deze serie vier keer met een duo aan een moderne choreografie. ‘Normaal kies ik mijn dansers zelf uit,’ vertelt ze. ‘Bij SYTYCD werk ik met dansers uit totaal andere disciplines die ik in korte tijd moet laten kennismaken met mijn stijl.’
Kandidaat en hiphopper Caggie vond de samenwerking met Janssen voor een van de liveshows geslaagd. ‘Het was een optimale ervaring. Ze is heel direct en kan duidelijk uitleggen wat ze wil zien. Omdat ik na SYTYCD graag als choreograaf wil werken, gaat voor mij dit leerproces niet alleen over dansstijlen, maar ook over hoe choreografen werken.’ Deelneemster Lise werkte ook met Janssen. ‘Ze leerde me meer vanuit de buik te dansen. Als jazzdanseres ben ik gewend meer showachtig te bewegen. Maar Conny leerde me “gewoon” te lopen. En ze probeert alles uit je te halen.’ Janssen: ‘Het gaat mij erom dat ze kennis maken met moderne dans, althans met mijn benadering daarvan. Ik probeer ze mijn manier van dansen te laten ervaren. Dat is waardevol voor hen.’
Marco Gerris van dansgezelschap ISH is dit seizoen voor het eerst jurylid bijSYTYCD. Zijn enthousiasme over de show is niet verwonderlijk, want het programma doet hetzelfde waarmee hij in het theater al jaren bezig is: het interesseren van jonge mensen voor dans, onder andere door het mengen van verschillende stijlen. ‘Een show als deze, met al die verschillende stijlen, is echt van deze tijd. Het verschil met mijn voorstellingen is vooral dat een tv-programma veel meer mensen tegelijk bereikt.’ Hij hoopt dat die getalenteerde kandidaten andere jonge mensen stimuleren. ‘Dans is een vak waarvoor je hard moet werken. Deze dansers hebben allemaal moeten knokken om hun huidige niveau te bereiken. Jongeren zien dat. Daarom wordt in deze show ook niemand afgezeken. Er is maar een manier om deze dansers te behandelen: met respect.’
Die vermenging van stijlen levert mooie televisie op. Met als hoogtepunt de stoere hiphoppers die in een maillot in het Moskouse Bolsjoitheater Het Zwanenmeer staan te dansen. De afwisseling is leerzaam voor de dansers die meedoen, denkt Gerris. ‘Misschien vinden ze sommige van die stijlen eerst gek, maar ze gaan er wel voor. Je ziet dat ze hun kans grijpen om nieuwe dingen te leren. Bovendien willen ze laten zien dat ze van alle markten thuis zijn en ze willen graag winnen.’ De Vlaamse deelneemster Lise bevestigt dat: ‘De kans om zoveel verschillende stijlen te leren, krijg je nergens anders. Daar geniet ik echt van. Voor een danser is het heel belangrijk om veel stijlen te beheersen. In België is de danswereld nog kleiner dan in Nederland. Het is noodzakelijk om veelzijdig te zijn. Anders heb je simpelweg geen werk.’
21.00 uur
Deze week dansen Natascha en Eldrick een moderne choreografie van de Vlaamse choreografe Isabelle Beernaert. Het introducerende filmpje gaat over de botsing tussen de gedisciplineerde Natascha en de wat laksere Eldrick in de afgelopen weken, maar toont ook de geboorte van Eldricks dochter. Op de vloer overwinnen Eldrick en Natascha hun strubbelingen in opnieuw een zeer geslaagde dans.
Hiphopper Floris en dansdocente Hettie doen een Engelse wals op deMondscheinsonate van Beethoven. Hij strak in pak en zij in een elegante jurk zweven ze over de studiovloer. Het publiek is muisstil, maar begint luid te juichen bij een mooie lift. Jurylid Eugenia Parachina: ‘Wie heeft gezegd dat hiphoppers niet kunnen ballroomdansen? Het was prachtig.’
Een nieuw publiek?
Het kan dus. Een jong miljoenenpubliek ademloos laten kijken naar moderne dans, ballroom en Beethoven. Conny Janssen hoopt dat SYTYCD de deuren naar het theater opent voor een nieuw publiek. ‘Ik vind het belangrijk dat jonge mensen in aanraking komen met moderne dans. Ik hoop daarom dat het programma nieuwsgierigheid oproept. Ik merk al dat het werkt. Een dochter van een van onze vrijwilligers wilde spontaan mee naar een van mijn voorstellingen.’
Ook Marco Gerris merkt dat de aandacht voor zijn theaterwerk toeneemt door zijn deelname aan SYTYCD. Maar hij ziet nog wel beren op de weg. ‘Het grootste verschil is toch de tijdsspanne. In de show duurt een choreografie nooit langer dan drie minuten. Ik kan me voorstellen dat een uur moderne dans voor jonge mensen te lang is. Bovendien is televisie gratis en het theater soms best duur.’ Dat neemt niet weg, zegt hij, dat SYTYCD veel voor de dans kan betekenen. ‘Natuurlijk is de show eenboost voor de danswereld. De dans zal de komende tijd nog veel meer zijn best moeten gaan doen om publiek te trekken. SYTYCD kan daarbij voor alle stijlen helpen.’
Voor Rudolf Polderman is het dansen niet eens het belangrijkst. ‘In een programma als dit gaat het om de mensen zelf. Als je die mensen leuk vindt, blijf je kijken. Week na week leer je de dansers beter kennen. Dat is mijn taak als eindredacteur. Natuurlijk wordt er op hoog niveau gedanst, maar dat verhaal vertellen we wel via de regels van de televisieshow.’ Repetities worden pas interessant als dansers obstakels tegenkomen: de worsteling met een nieuwe, moeilijke stijl zoals bij Stefano of onderlinge ruzies, zoals bij Natascha en Eldrick. Daarom probeert Polderman de filmpjes over de repetities en het jurycommentaar op elkaar te laten aansluiten. ‘Als een filmpje laat zien dat Eldrick het moeilijk vindt om zijn gevoelens te tonen, is het prettig als de jury daar tijdens haar commentaar weer een opmerking over kan maken.’
Eigenlijk kijken we week in, week uit naar een klassiek melodrama, waarin we zien hoe tussen twee botsende karakters een conflict ontstaat of een held de uitdagingen van een moeilijke danstechniek overwint. Met altijd de opluchting van een happy end: de indrukwekkende choreografie die er dan uiteindelijk toch maar mooi staat.
22.00 uur
De kijkers hebben gestemd, de jury heeft besloten: tijd voor de uitslag. Het is de apotheose van de show, waarin de spanning, die tot in de kleinste details is gescript, natuurlijk zo goed mogelijk wordt opgebouwd. Het is een geoliede machine waarin iedereen elke seconde weet wat hij moet doen. Juryvoorzitter Dan Karaty deelt mee dat de stille balletdanseres Agar en hiphopper Caggie de show moeten verlaten. Caggie wordt wel uitgenodigd volgend jaar terug te komen als choreograaf. De vervulling van die droom komt voor hem alvast een stuk dichterbij. En hoewel het natuurlijk een heel verdrietig moment is voor de deelnemers, moet het publiek, op aangeven van de publieksopwarmer, enthousiast blijven juichen, joelen en klappen tot het laatste shot is gemaakt.
Ondanks het succes van de show, zowel in kijkcijfers als in kwaliteit, blijft de vraag hoeveel van die miljoen kijkers de weg naar de theaterzalen zullen weten te vinden. Het publiek leeft mee met het wel en wee van de dansers, maar loopt niet direct warm voor de zeggingskracht van een moderne dans of klassiek ballet. Wel zijn er sinds de uitzendingen al meer aanmeldingen bij dansscholen en lijken dansers zich steeds breder te gaan oriënteren. Via die weg zal ook het publiek de weg naar de dans steeds beter weten te vinden. Het vraagt alleen wat meer geduld dan het uitzitten van weer een reclameblok.
Deelnemers Lise en Floris dansen een hiphop lyrical
Leave a Reply