Door de schulden kan de familie van landgoedeigenaresse Ljoebov Andejevna Ranevskaja niet meer voor of achteruit. Letterlijk, want er resten tussen de houten schotten van het al in afbraak zijnde landhuis nog maar een paar metertjes om op en neer te schuifelen om elkaar bijvoorbeeld te passeren.
Het is een mooie vondst van regisseur Johan Simons die – na een langdurige Duitse uitstap als intendant van de Münchner Kammerspiele – weer terug is als artistiek leider bij NTGent. Door de personages in Tsjechovs ‘De kersentuin’ in een ondiepe poppenkast te plaatsen weet hij de Russische tekst nieuwe lagen te geven. In veel ensceneringen van de toneelklassieker is Ranevskaja het tragische slachtoffer van haar nostalgische hang naar het verleden, waardoor ze juist alles kwijt raakt wat ze heeft, inclusief haar mooie kersentuin. Simons kiest een andere, minstens zo interessante, ingang, waarbij het verlies juist de verlossing van de familie inluidt.
De schulden van de familie creëren letterlijk een claustrofobische vernauwing van hun leefwereld, omdat ze aan niets anders meer kunnen denken dan het verlies van de kersentuin. Terwijl buiten hun blikveld een veel grotere wereld bestaat – gesymboliseerd door een soundtrack van muziek uit alle windstreken -, houden zij uit gewoonte krampachtig vast aan die paar vierkante meter. De enige kennis van de wereld buiten is theoretisch en komt van een lulhannes van een student die zijn eigen schoenen nauwelijks kan strikken (Benny Claessens).
Het smalle denken in louter schulden en bezit doet ook iets met de intermenselijke relaties. Door de smalle ruimte worden bewegingen onhandig, aanrakingen ongemakkelijk en de personages bijna onmenselijk. Maar hoe onvermijdelijker de verkoop van het landgoed wordt, hoe meer diepte de personages krijgen en hoe natuurlijker hun bewegingen en onderlinge relaties worden. Alsof er door het loslaten van de kersentuin weer een beetje menselijkheid in de personages geblazen wordt. Zoals in het stille breken van Ljoeblov als ze de veiling van haar kersentuin incasseert (prachtig gespeeld door Elsie de Brauw).
Dat de personages maar moeizaam tot mensen ontdooien, maakt het in eerste instantie knap lastig om met ze mee te leven. Koopman Lopachin (een mooie Pierre Bokma) die de familie uit zijn lethargie probeert te trekken, is nog de meest invoelbare van het stel.
Maar hoe meer de verschillende lagen van de voorstelling zich ontvouwen, hoe fascinerender en ontroerender deze verfrissende kijk op ‘De kersentuin’ wordt.
Leave a Reply