Vier mannen en een hond. Ze komen samen op een plek die gelet op de hoeveelheid zooi wel eens een kelderbox of een garage zou kunnen zijn. Zo’n mannengarage iets in elkaar kan klussen of kunt repeteren met je bandje. En inderdaad vormen de vier een bijzonder muzikaal – zij het niet geheel toonvast – kwartet.
Het is alweer een tijdje geleden dat Kassys – het mimegezelschap onder leiding van Liesbeth Gritter – op de Nederlandse planken te zien was. Subsidieperikelen waren debet aan de afwezigheid van de geestige, soms heel erg en soms minder geslaagde, maar altijd bijzondere voorstellingen die op hun eigen creatieve wijze probeerden theater en populaire cultuur – zoals televisie en film – bij elkaar te brengen.
Nu is Gritter terug met Total Eclipse of the Heart waarin de alomtegenwoordigheid van popmuziek het onderwerp is. De vier mannen in de garage communiceren namelijk uitsluitend via de teksten van bekende popliedjes. Of het nou om een begroeting, een kleine ruzie, of het opruimen van de garage gaat, ze zingen wat ze bedoelen via zinnetjes of coupletjes die de toeschouwer vrijwel altijd in zijn hoofd kan afmaken. Al die bekende gezongen frasen vormen samen een script dat zijn ankers diep in het collectieve geheugen van het publiek slaat dat dan ook opgewekt grinnikt als het ontdekt uit welk liedje een bepaald fragment afkomstig is.
Tegelijkertijd klinkt een en ander als een nogal simpele gimmick en voor het overgrote deel van de voorstelling is dat ook zo. De situatietjes – binnen komen, weggaan, een kleine ruzie over het laten vallen van de barbecuekooltjes of over het onderbreken van de monoloog van een ander – stellen weinig voor en dat geldt ook voor de uit de top 2000 geknipt-geplakte teksten. Het knulligheidsniveau waarmee de vier mannen – Gerardjan Rijnders, Harm van Geel, Peter Vandenbempt en Vincent Brons – op het toneel rondhangen is bovendien hoog. Zo hoog dat het spel tegen het amateurniveau aanhangt. De ongemakkelijkheid die dat oplevert, zoeken Gritter en haar spelers bewust op, maar het wordt verder nergens voor ingezet. Er schuilt vooral veel leegte achter, omdat Total Eclipse weinig meer lijkt te zijn dan knullige mannen die een uur lang via popliedjes communiceren.
Maar die beschrijving doet de voorstelling als geheel onrecht. Daarvoor fascineert hij bij vlagen teveel. Al was het maar doordat Total Eclipse of the Heart de toeschouwer bewust maakt van de belachelijk grote encyclopedie aan liedjes die hij in zijn hoofd met zich meedraagt. Liedjes die bij het minste of geringste moeiteloos herkend en gezongen kunnen worden. Door de achteloze manier waarop de mannen met de teksten communiceren wordt bovendien helder hoeveel wijsheid, poëzie en emotie er soms achter die woorden schuilen die we zo achteloos onder het opruimen of onder de douche mompel-neuriën. De liedjes hebben zich massaal in ons vastgehaakt en daarmee soms ook de emoties die ze oproepen of in muziek en tekst proberen te vangen.
In de sterkste momenten van de voorstelling gaat het precies over die bijna subliminale emotionele laag. Bijvoorbeeld als Harm van Geel uit All by myself van Eric Carmen citeert en de woorden over eenzaamheid als onbeduidend probeert weg te lachen. Terwijl de toeschouwer aan alles voelt dat hij het liedje gebruikt om te zeggen wat hij anders niet aan zijn vrienden zou kunnen vertellen. De scène eindigt in een prachtige finale waarin de volumeknop flink open gaat en de andere drie mannen zich in navolging van Van Geel eens flink laten gaan. Nog zo’n pareltje is de scène waarin een breekbare Gerardjan Rijnders via Help! van de Beatles ontroerend om hulp vraagt en getroost wordt via een met veel plezier gezongen All for love (Brian Adams, Sting en Rod Steward). Op die momenten zijn de knulligheid en krakerige zangstemmen ontroerend, omdat de mannen ondanks hun weerstand en gebreken hun best doen om iets dieps te zeggen op de enige manier die ze kennen: via de popmuziek. Van die mooie, kwetsbare en gelaagde scènes had Total Eclipse er iets meer kunnen gebruiken.
Leave a Reply