‘Een hogere vorm van doden’. Zo noemt Fritz Haber, Nobelprijswinnaar en grondlegger van de chemische oorlogsvoering in de Eerste Wereldoorlog, de nieuwe vorm van oorlog die hij mogelijk maakt. Het kan slechts een man zijn die zoiets uit zijn strot krijgt, net zoals het mannen zijn die zulk afschuwelijk oorlogstuig uitvinden.
De blik op oorlog is sowieso meestal mannelijk: heroïek en heldendaden staan vaak voorop. Het is dan ook verfrissend dat in de ‘theaterfilm’ ‘The Forbidden Zone’ het vrouwelijke perspectief op oorlog de ruimte krijgt, waarmee de oorlogszuchtige logica van de mannen eens op een andere manier wordt belicht: hoe precies staat de gruwelijkheid van de wapens nog in proportie tot hun politieke doel?
‘The Forbidden Zone’ is een project van Katie Mitchell, een Britse regisseur die vooral theater maakt op het Europese vasteland, zoals in dit geval bij de Berlijnse Schaubühne am Lehniner Platz. De Amsterdamse Schouwburg nodigde haar uit om in het kader van het jaarlijks terugkerende Brandstichter/Brandhaarden-festival een aantal van haar voorstellingen te tonen.
Nou ja, voorstelling… De toeschouwer kijkt tegen een filmset aan, met daarin verschillende decors: een metrowagon, een huiskamer tijdens de Eerste Wereldoorlog, een laboratorium uit de jaren veertig. Een filmcrew filmt daarin live een speelfilm die op groot scherm te zien is.
Op dat scherm weven zich de verhalen dooreen van Clara Immerswahr, wetenschapster, de vrouw van Haber en groot criticus van zijn oorlogswerk en van Claire Haber, haar kleindochter die in de jaren veertig in de VS werkt aan tegengif voor het werk van haar grootvader. Ze wordt alleen ingehaald door de tijd: nog voor er een doorbraak is, dient de atoombom zich aan.
‘The Forbidden Zone’ ziet er als historische film fantastisch uit, dankzij de prachtige kostuums en de rijk gedetailleerde decors. Wat, los van de esthetische kwaliteit, echter de meerwaarde is om het verhaal van de twee vrouwen op deze manier te vertellen, is niet helemaal duidelijk. Het medium van de film plaatst het persoonlijke verhaal van Clair en Clara relatief op afstand.
Problematischer is het slot van de voorstelling: in een lang uitgesponnen slotscène maken beide vrouwen uiteindelijk een einde aan hun leven, omdat ze niet kunnen omgaan met de rotzooi die de mannen hebben veroorzaakt. Mannen doden anderen, vrouwen doden zichzelf. Voor een voorstelling die tracht een broodnodige alternatieve blik op oorlog op het toneel te zetten, is dat wel een erg platte conclusie.
Leave a Reply