‘Egypte is mijn moeder, Nederland mijn vrouw’, vertelde Sabri Saad El Hamus me ooit in een interview. De uit Egypte afkomstige acteur maakte de afgelopen jaren een aantal mooie voorstellingen over de culturele spanningen die de liefde voor die twee vrouwen kan opleveren. Dat een van die voorstellingen over zijn Egyptische moeder zou gaan, was een kwestie van tijd. ‘Pax Mama’ heet die voorstelling bij zijn gezelschap De Nieuw Amsterdam. El Hamus vond een bondgenoot in Arnon Grunberg die als schrijver van de tekst ook zijn band met zijn moeder in de strijd zou werpen.
Wat er tussen dat idee en het maken van de voorstelling is gebeurd, weet ik niet, maar er is in ‘Pax Mama’ weinig meer van te herkennen. In de voorstelling ontmoet een Pools-Nederlandse man de Egyptisch-Nederlandse Hassan in een Egyptische moskee. Hassan neemt de man mee naar het huis van zijn moeder. Moeder blijkt een pop, de Poolse man een geheim agent die een verleden met Hassan heeft en er is een dochter die zich voordoet als huisdier. De echte moeder blijkt vermoord door mannen van de president. Vermoed ik, want er is aan het plot van Arnon Grunberg geen touw vast te knopen.
De makers (waaronder toch ook oudgediende regisseur Gerardjan Rijnders) geven geen enkel handvat hoe we naar de steeds maller wordende voorstelling moeten kijken: is het bedoeld als een symbolistisch drama, een surrealistische komedie, een whodunnit of modern absurdisme? Het zou allemaal kunnen. De spelers – naast El Hamus de jonge acteurs Sam Ghilane en Tomer Pawlicki – lijken het ook niet te weten en spelen het ene moment op de lach om op het volgende moment in een doodserieus dramaspel te schieten dat met deze surreëel onnavolgbare teksten bijna potsierlijk is.
Heel soms kiemen er momentjes van kwetsbare schoonheid, zoals wanneer El Hamus de fragiele pop van zijn moeder ter hand neemt, om haar op een emmertje te laten plassen, of om haar voorzichtig te wassen. Dan gloort even een glimp van wat ‘Pax Mama’ had kunnen zijn als El Hamus en Grunberg de voorstelling echt over de relaties met hun moeders hadden laten gaan, in plaats van zich te verliezen in een maf spionnendrama. In de interculturele dialoog over moeders en zonen, in het spelen met de fragiliteit van de ouderdom, lag potentieel materiaal genoeg.
foto: Leo van Velzen
Leave a Reply