De schrijver is God. Hij schept immers een wereld, creëert de levende wezens die die wereld bevolken en stuurt met onzichtbare hand hun levens. Harry Mulisch zou met een dergelijke vergelijking verguld zijn geweest. En hij zou minzaam hebben geglimlacht als hij zou hebben geweten dat hij als goddelijk wezen nog eens over het toneel zou wandelen in een toneelbewerking van zijn magnum opus: ‘De ontdekking van de hemel’.
Is het heel dapper of juist extreem naïef om te proberen juist dat boek op het toneel te zetten? De lengte alleen al is een uitdaging, maar veel ingewikkelder is het grote aantal thema’s, lijnen, cultureel-historische verwijzingen en gedachten die er onder het plot liggen verscholen.
Dat plot weet regisseur en bewerker Ignace Cornelissen vlot en vaardig op het toneel te zetten. In een mooi sober decor ontspint zich de innige vriendschap tussen de van zichzelf overtuigde taalkundige Onno Quist (Waldemar Torenstra) en de vrouwenverslindende sterrenkundige Max Delius (Sieger Sloot). De mooie celliste Anna Brons (Lidewij Mahler) verandert de levens van beiden als ze zwanger wordt en het kind van beiden kan zijn. De jongen, Quinten (Marijn Claes), blijkt bestemd voor grootse dingen: hij moet de tien geboden terugbrengen naar de hemel, omdat men daar de mens daarvoor niet meer waardig genoeg vindt.
Is het leven toeval, of bestaat er zoiets als lotsbestemming, is een van de kernvragen in ‘De ontdekking van de hemel’. Wat dat betreft had de introductie van Harry Mulisch (Genio de Groot) als goddelijk wezen een interessante ingreep kunnen zijn. Dat een schrijver, net als de hemel in het boek, de gebeurtenissen op het toneel stuurt is mooi gevonden. Het idee wordt echter te weinig consequent uitgewerkt en blijft vooral hangen in de grapjes die het oplevert of in vinnige gesprekjes tussen de schrijver en zijn tegenstribbelende personages.
Het tekent de spagaat waarin ‘De ontdekking van de hemel’ zich bevindt. Het wil met een vlot verteld plot, veel humor en soms nogal karikaturaal spel (waarin vooral Torenstra grossiert) een groot publiek aanspreken. Maar de makers zien zich ook geconfronteerd met de complexiteit van de thematiek die die toegankelijkheid in de weg staat. Dan kan er wel af en toe iets slim worden gezegd over het toeval of kan Mulisch wel over het toneel lopen, daarmee is de voorstelling zeker niet eenzelfde coherent bouwwerk van thematiek en plot, humor en eruditie als het origineel.
foto: Ben van Duin
Leave a Reply