Priester Remy Jacobs stuurde theatermaakster Marjolijn van Heemstra een brief. Of zij misschien een voorstelling met hem wilde maken over het misbruik waar hij als jongen slachtoffer van werd. Theater, denkt Jacobs, komt het dichtst in de buurt van een katholieke mis en kan zo de plaats zijn waar zijn kleine, persoonlijke verhaal in het grotere verhaal van het geloof kan worden geplaatst.
‘Als ik de liefde niet heb’ is het bijzondere resultaat van de samenwerking tussen Jacobs en Van Heemstra. Het is een theatrale mis geworden, die een slingerend pad volgt op weg naar een vorm van vergeving. Maar het is ook een interessante poging van de theatermaakster en de priester geworden om elkaars werelden en manieren van verhalen vertellen te begrijpen.
Jacobs en Van Heemstra vormen een mooi stel. De laatste stuitert energiek over het podium in haar ongeduld om van het onderwerp een lekker geëngageerde theatervoorstelling te maken waarin de katholieke kerk aan de schandpaal wordt genageld. De veel rustigere en bedachtzame Jacobs laat zich in eerste instantie meeslepen in alle theatrale vondsten van Van Heemstra – semi-religieuze kostuums, sprookjesachtig licht en decor, een leeuwenmasker, een melodramatische sterfscène -, maar drukt uiteindelijk steeds meer zijn eigen, meer spirituele, stempel op de voorstelling. Jacobs blijkt, tot Van Heemstra’s verbijstering, vooral op zoek naar liefde en vergeving als weg vooruit. Hij wilde priester worden juist omdat hij hoopte daar de liefde van de kerk voor hem en voor anderen te herontdekken.
Als sensatiezoekende theatermaker die de kern van Jacobs betoog maar niet kan begrijpen, is Van Heemstra in staat precies die vragen aan Jacobs te stellen die de toeschouwer ook heeft. Hoe is het mogelijk dat iemand na zoiets vreselijks nog deel van de kerk zou willen zijn? En waarom zijn vergeving en liefde soms beter dan gerechtigheid en wraak? Dat antwoord is complex en ook Jacobs heeft het antwoord niet paraat. De voorstelling is dan ook een steeds persoonlijker wordende zoektocht naar een glimp van een antwoord via de boeken van C.S. Lewis, de Bijbel en heiligen als Jan van het Kruis en Theresia van Avila. Een tocht die indrukwekkend en ingetogen eindigt in het diepe duister van misbruik en een pijnlijk zwijgen in een katholieke dorp.
Dat Jacobs na die scène toch nog eindigt met Paulus’ pleidooi voor de liefde is verpletterend en ontroerend. Wraak en gerechtigheid liggen voor de hand. Maar zonder de liefde rest er niets.
foto: Leo van Velzen
Leave a Reply