Het is pikkedonker. Langzaam zijn er in die zwarte leegte vormen te ontwaren. Tenminste, zo lijkt het. Want het is nog te donker om vast te stellen wat er door de ruimte beweegt. Dansers? Objecten?
‘Memento Mori’ van kunstenaars Pascal Rambert en Yves Godin is de openingsvoorstelling van het Utrechtse festival Spring. Een typische Spring-voorstelling is het, met een bijzondere vorm die het midden houdt tussen beeldende kunst en dans en die de fantasie van de toeschouwer volop aan het werk zet, zonder een kant-en-klare betekenis voor te kauwen.
Ook de andere voorstellingen op Spring combineren dans, theater en beeldende kunst. Die vermenging van genres is een internationale trend in de podiumkunsten, zegt artistiek directeur van Spring Rainer Hofmann: “Dansers werken met tekst. Theatermakers maken bewegingstheater. De grenzen tussen de kunstvormen zijn opener geworden. Alles kan. Doordat de kunstenaars zoeken buiten de gebaande paden, ontstaan nieuwe theater- en dansvormen.”
Dat genres steeds meer vermengd raken, was een van de redenen waarom dansfestival Springdance en theaterfestival Festival a/d Werf vorig jaar fuseerden tot Spring. Als dans en theater steeds meer in elkaar overlopen, is het onlogisch om er twee verschillende Utrechtse festivals voor te hebben.
Toch was het vooral voor Festival a/d Werf een behoorlijke stap om de artistieke richting te verleggen richting wat performancekunst wordt genoemd. Het festival had in de loop der jaren een naam en een publiek opgebouwd met een andere trend: locatietheater. De afgelopen festivaledities bevond de bezoeker zich op pleinen, in loodsen, bussen, forten en leegstaande kantoorgebouwen om naar voorstellingen te bekijken. Toch koos Hofmann ervoor om dat populaire pad te verlaten. “Er is geen land ter wereld waar zoveel locatietheater wordt gemaakt als in Nederland”, zegt hij. “Misschien werd het locatietheater wel te mainstream. De maatschappelijke relevantie van het op straat spelen, werd belangrijker dan het zoeken naar vernieuwende vormen.”
Hij vond daarom dat het theaterlandschap in Nederland een nieuwe impuls nodig had. Misschien moest het weer terug naar de donkere theaterzaal, waar de maker meer gedwongen wordt om na te denken over de vorm dan in een loods, waar de locatie automatisch voor een dwingend decor zorgt. “Zo’n zwarte doos is leeg. Als je daarin als kunstenaar een nieuwe wereld wilt creëren, dan heb je daar een sterke vorm voor nodig.” Daarom speelt deze editie van Spring zich deze editie vooral in de theaterzaal af. Wat niet wil zeggen dat locatietheater voor altijd is uitgebannen, benadrukt Hofmann.
De vormen waarmee de kunstenaars de zalen vullen, lopen ver uiteen. Van een theatrale lezing over een nieuw democratisch systeem tot dans geïnspireerd op hiphop, disco en Congoleze straatdans. Van beeldende kunst die ontstaat door een combinatie van een podium vol schuim en een groep dansers tot een ontmoeting met een echte dakloze in een museale setting.
Het is die veelheid van vormen die voor Hofmann de hybride podiumkunstengenres zo interessant maakt. Bovendien, zegt hij, levert het hele democratische kunst op. Omdat de makers ongebaande paden opzoeken, zijn zowel voor henzelf als voor de toeschouwer de spelregels van de voorstelling helemaal nieuw. Je hoeft dus geen verstand te hebben van dans of theater om haar te begrijpen. Net als bij ‘Momento Mori’ laten de meeste makers de toeschouwer vrij om zijn eigen betekenis in de voorstelling te leggen. Die openheid vindt Hofmann erg belangrijk. “Ik presenteer niets wat hermetisch is of niet communiceert met de toeschouwer. Kunst is geen behangpapier. De kunstenaar moet de toeschouwer altijd serieus nemen.”
Spring-tips
Some use for your broken claypots – Christophe Meierhans
Christophe Meierhans bedacht een nieuw democratisch systeem om de problemen van het huidige stelsel te omzeilen. Samen met het publiek test hij uit hoe stevig zijn nieuwe democratie is.
The dog days are over – Jan Martens
Acht dansers putten zich een uur lang uit met slechts een enkele fysieke handeling: de sprong. Zo simpel als de handeling, zo ingenieus en mathematisch is de choreografie, met een fascinerende uitputtingsslag als resultaat.
De uitvaart – Dries Verhoeven
In de Sint Willibrordkerk neemt kunstenaar Dries Verhoeven elke dag afscheid van iets dat we als samenleving kwijt zijn geraakt. Samen met hem kunt u afscheid nemen van de overledene en er is koffie en cake.
Kinshasa Electric – Ula Sickle
Overal ter wereld wordt gedanst en elke dans beïnvloed weer de andere. Choreografe Ula Sickle onderzoekt daarom de verwantschap tussen disco, hiphop en Congolese straatdans.
Cinema Imaginaire – Lotte van den Berg
Theatermaker Lotte van den Berg neemt de toeschouwer op theatrale sleeptocht door Utrecht met als doel de blik op de stad blijvend te veranderen. Hoe kijk jij naar anderen? En hoe kijken die anderen naar jou?
Foto: ‘Memento Mori’ – Marc Domage
Leave a Reply