Het is zo’n ongemakkelijk gevoel dat iedereen kent. In een vreemd land staat iemand je een lang verhaal te vertellen in een taal die je niet spreekt. Hoewel je gebaart dat het zinloos is, is de verteller niet te stuiten. Maar zonder begrip van de luisteraar is het verhaal eigenlijk onverteld gebleven.
Het is dan ook de vraag of de betekenis van de voorstelling ‘Shéda’ die donderdag op het Holland Festival in wereldpremière ging niet ergens tussen podium en zaal in het niets is blijven hangen. Of ergens tussen Afrika en Europa. ‘Shéda’ werd gemaakt door de Congolese theatergroep Les bruits de la rue (bestaande uit zowel Franse als Congolese acteurs en muzikanten) onder leiding van regisseur Dieudonné Niangouna. In een stoffig dorp van ruw houten planken dat zich ergens tussen hemel en aarde of tussen leven en dood lijkt te bevinden, vallen er goden uit de lucht die zich tussen de dorpsbewoners voegen. Het dorp is vreemd allegaartje van fabuleuze types. Zo is er de jongen in de jas van een oude man die in zijn eentje een verlaten stad aan de praat probeert te houden, De Reiziger die mensen zoekt en de mysterieuze man-vrouw die het begin en einde van het verhaal al kent.
In lange, nogal schreeuwerige, monologen vol beeldspraken, filosofische en maatschappelijke bespiegelingen en flarden mythologie vertellen de personages over zichzelf en elkaar. Er wordt gezongen en gedanst, er worden conflicten uitgevochten, er wordt gegeten, geofferd, gebraakt. Maar waar het over gaat, blijft volstrekt onduidelijk. Al lijkt er achter die veelheid aan onbegrijpelijke taal en tekens wel een plot schuil te gaan. De magie van het verhaal, lijkt in ‘Shéda’ het thema te zijn. Het verhaal dat ons helpt de pijn van de dood te ontkennen, of van de onwelgevallige waarheid, maar dat ook de macht heeft om de doden tot leven te wekken of om de waarheid kan veranderen. Maar dan moet het verhaal wel begrepen worden.
Of het nu het gebrek aan context of kennis bij deze recensent is, de slechte boventiteling of de onwil van Dieudonné Niangouna om helder te zijn over zijn boodschap, feit blijft dat het verhaal van Shéda onbegrepen en daarmee onverteld is gebleven. In ieder geval laat de voorstelling zich niet recenseren. Misschien was het een briljante voorstelling, misschien ook niet. Over een verhaal dat ik niet schijn te hebben verstaan, wil ik liever niet oordelen.
Leave a Reply