Het is een gereconstrueerd Afrika dat op het toneel is opgebouwd. De zanderige vlakte is nep en de planten staan in potjes. In die fantasie-savanne spuit de spierwitte acteur Oscar van Rompay zich met een paintbrush zwart. Het resultaat lijkt op een koloniale representatie van een neger in een 19e-eeuws natuurhistorisch museum. Maar de zwarte man die Van Rompay in de eerste helft van zijn voorstelling ‘Africa’ speelt, is meer dan dat. Het is een oprechte, maar tegelijkertijd ongemakkelijke poging van de blanke acteur om een zwarte Keniaan te worden. Een poging die uiteraard tot mislukken gedoemd is. Na dertig schurende minuten geeft Van Rompay de poging kokhalzend op.
‘Africa’ slaagt er knap in de verwarrende culturele vragen invoelbaar te maken die Van Rompay continu bespringen sinds hij in zijn geliefde Kenia een boerderij kocht waar hij drie maanden per jaar doorbrengt. Hoe goed hij zich ook probeert te verplaatsen in het land en in de mensen, hij blijft altijd die blanke. Tegelijkertijd verandert het land hem ook. Hij wordt harder, observeert met relatieve afstand geweld en dood en heeft er steeds minder moeite mee om een Keniaan voor ‘klootzak’ uit te maken zonder bang te zijn daarmee de generaliserende koloniaal uit te hangen.
De voorstelling maakt poëtisch korte metten met het idee van echt wederzijds cultureel begrip en met de mogelijkheid om in de huid van de ander te kunnen kruipen. Bovendien toont de voorstelling pijnlijk dat het voor blanken onderling onmogelijk is om over Afrika te praten zonder in de cliché’s over dat continent te schieten, omdat cliché’s begrijpelijker zijn dan de werkelijkheid. En ook dat de fascinatie van de Europeaan voor het donkere Afrika hand-in-hand gaat met angst voor het onbekende dat er in dat duistert huist. Als Van Rompay na het eerste schurende deel de zwarte verf van zich afspoelt om verder als blanke het publiek toe te spreken, zucht de zaal van opluchting als een groep blanke toeristen die in het hectische centrum van Nairobi zijn blanke gids heeft teruggevonden.
Het knappe is dat Van Rompay’s zijn fascinatie voor Kenia zo oprecht weet neer te zetten, dat je ondanks de pijnlijke cultuurkloof niet anders wil dan je met hem samen onderdompelen in dat land dat je nooit zal begrijpen.
Leave a Reply