In Memoriam Ton van Duinhoven (1921-2010)

Een groot acteur is in Nederland niemand, klaagde actrice Kitty Courbois ooit. ‘In Engeland hoor je dan echt tot de society. Hier niet.’ Als voorbeeld noemde ze maar meteen de relatieve onbekendheid van acteur Ton van Duinhoven. De vraag is echter of Van Duinhoven, die donderdag op 89-jarige leeftijd overleed, wel zo’n onbekende was voor het grote publiek. Vrijwel iedereen van een bepaalde leeftijd kent in ieder geval een paar van zijn televisiecreaties. Zo is er de licht melancholische Feynoordsuppoost Van Crooswijk die een onhoorbare zucht slaakt elke keer als hij concurrent Ajax moet noemen (‘Ik ken het verdomme me bek niet uitkrijge.’). Maar ook bekend zijn zijn rollen van partyrobot en van miscommunicerende Chinees in het satirische programma Hadimassa (tussen 1967 en 1972). En dan zijn er nog de bekende reclames voor snoepwinkel Jamin.
Een andere bekende televisierol is die van president Reagan, in de door Edwin de Vries geschreven televisieserie ‘Reagan, let’s finish the job.’ (1986) Over die rol vertelt Van Duinhoven later: ‘Je moet de essentie van zo’n historische figuur grijpen. Niet omzichtig en met studie. En je moet er zelf in geloven. Dan zien anderen het ook. Zelfs als het helemaal niet lijkt. Het is de suggestie.’
Van Duinhoven wordt ontdekt door Wim Kan als hij in 1948 zijn debuut maakt bij het Inktviscabaret van Het Parool, waar hij als sportjournalist werkt. Na een tijd in het cabaret wordt hij in 1949 door Cor Ruys bij diens Het Vrije Toneel gevraagd. Vervolgens speelt hij bij Toneelgroep Centrum (met onder andere Joop Admiraal), Ensemble, Het Rotterdams Toneel (waarin Het Vrije Toneel opging na het overlijden van Ruys) en in vrije producties. Hoewel hij door zijn werk voor televisie, film en reclame regelmatig wordt weggezet als typetjesacteur, is hij een zeer verdienstelijk toneelspeler die net zo makkelijk Shakespeare-klassiekers speelt als modern repertoire van Harold Pinter. In 1966 wint hij een Arlecchino voor beste mannelijke bijrol in Love’s Labours Lost.
Van Duinhoven speelt de hoofdrol in diverse bekende toneelanekdotes. Zo vertelde Joop Admiraal ooit eens over de voorstelling De Smoeshaan: ‘Ik had in die voorstelling een grapje en daar moesten de mensen wel om lachen.’ Maar elke keer als dat grapje kwam, wist Van Duinhoven het publiek met een baldadige actie af te leiden, waardoor Admiraals grap consequent in het water viel. Admiraal: ‘En ik vond het al zo’n moeilijke rol. Maar hij kon het niet laten.’