Halina zonder Tom Cruise

‘Wat fijn dat het een keer niet over Tom Cruise gaat’, verzucht actrice Halina Reijn tijdens ons gesprek. Nadat ze met Carice van Houten en Tom Cruise in de Hollywood-blockbuster Valkyrie speelde, lijken haar interviews soms alleen nog maar over die filmster te gaan en niet over de theatervoorstelling in kwestie.
Toch moet het gesprek met Reijn wel over film gaan. Al was het maar omdat ze deze maand in de voorstelling Rocco en zijn broers speelt, een bewerking van Toneelgroep Amsterdam van de film van de Italiaanse regisseur Luchino Visconti. Vorige maand stond ze nog in Kreten en gefluister, ook van Toneelgroep Amsterdam, naar de film Viskningar och rop van Ingmar Bergman. En dan staat er bij hetzelfde gezelschap ook nog een Antonioni-project op stapel.
Rocco e i soi fratelli uit 1960 is het verhaal van vijf broers en hun moeder die vanuit het arme zuiden van Italië naar Milaan trekken in hoop daar hun geluk te vinden. De broers gaan alle vijf anders om met de cultuurshock die de verhuizing met zich meebrengt. Waar broer Simone zich verliest in drank, vrouwen en gokken, zo verlangt Luca vooral terug naar huis. Rocco probeert uit alle macht de familie bijelkaar te houden en schuift daarvoor zijn eigen geluk opzij. Reijn: ‘Ik was erg gegrepen door de film. Ik vind vooral de broederstrijd tussen Simone en Rocco aangrijpend. Al gaat de film ook over thema’s als migratie en heimwee, het is vooral de spanning tussen de broers die me aanspreekt.’
Het is Reijn’s personage Nadia die die spanning op scherp zet. Nadia is een hoertje dat, nadat ze eerst het liefje van Simone is geweest, verliefd wordt op de naïeve Rocco. Door hem betert ze haar leven. Als ze echter door de jaloerse Simone wordt verkracht en door Rocco wordt verstoten, zoekt ze bewust de zelfdestructie van haar oude leven weer op. Reijn: ‘Het is een hele heftige rol om te spelen. Zoveel scènes heb ik niet, maar ze zijn bijna allemaal heel extreem. Nadia is aan de ene kant een heel sterke vrouw, maar aan de andere kant bijna een soort dier. Ik hou van dat soort rollen, waarbij je de emoties van het personage wel kan invoelen, maar niet direct kan verklaren.’
Zo’n heftige rol maakt toneel, vergeleken bij film wel zwaar, vertelt Reijn. Nadat een filmscène is opgenomen, heb je er geen omkijken meer naar. In het theater moet de voorstelling elke avond worden herhaald. Dat betekent dat er elke avond heftige emoties worden opgeroepen, dat Nadia avond aan avond door Simone wordt verkracht. En daar is bovendien elke avond live-publiek bij. ‘De adem van het publiek is een personage waar je als acteur mee moet spelen. Dat maakt elke avond anders. Het maakt spelen in het theater eng, maar ook mooi. Ik vind sommige scène’s in Rocco echt heel moeilijk om te spelen. Dan hoop ik elke keer weer dat ik niet door de mand val. Dat niet blijkt dat ik eigenlijk helemaal niet kan acteren. Maar als een avond slaagt, is dat echt een kick’
Voor een actrice die vooral in het theater te zien is, is Halina Reijn een behoorlijk Bekende Nederlander. Zo is ze regelmatig tafeldame bij De Wereld Draait Door. Ze ziet die bekendheid als een uitgelezen kans om theater onder de aandacht van het grote publiek te brengen. ‘Als actrice in de gesubsidieerde sector vind ik het een plicht om die roem te gebruiken om meer mensen voor theater te interesseren. De tijden dat kunst en entertainment gescheiden werelden waren, liggen achter ons. Toch heerst nog het idee dat theater saai is. Film is meer een slagroomsoes: snel en lekker. Maar dat is Toneelgroep Amsterdam ook. Natuurlijk houd ik ook van het kunstzinnige gedeelte van mijn vak, maar ik vind het belangrijk dat je ook open naar je publiek bent. Dat het publiek meegesleept wordt in het verhaal. Dat het ontroerd wordt.’ Bij Rocco moet dat lukken, denkt Reijn. ‘Dat is een echte achtbaan.’

Robbert van Heuven, 2009