Voor en achter de schermen bij Varekai

Nog drie en half uur tot de voorstelling begint. In de grote tent van Cirque du Soleil oefent een groep artiesten op de Russian Swings: twee enorme schommels, waar ze zich vanaf laten katapulteren om na een salto of schroef weer veilig te landen. Bij tl-licht en in een lege tent zijn hun capriolen net zo spectaculair als in de voorstelling Varekai, waar hun act deel van uit maakt. ‘Deze jongens zie ik behoorlijk vaak. Hun act is dan ook high impact.’, zegt Tracy Guy. Guy is een van de twee vaste fysiotherapeuten van Cirque du Soleil. Al drie en een half jaar reist ze met de show mee de hele wereld over. Haar huis in Perth, Australië, heeft ze dus al even niet gezien.
De jongens van de Russian Swings komen inderdaad steeds met een behoorlijke klap neer. Als ze zich bij Guy melden, dan is dat vaak met lage rugklachten, zere enkels of blauwe plekken. Andere veel voorkomende klachten bij de artiesten van Varekai zijn rugpijn en oververmoeide spieren. En het blijft toch circus. Eens in de zoveel tijd gaat een act mis met verwondingen te gevolg: verdraaide knieën, botbreuken, snijwonden, ze ziet het allemaal. Al zijn de blessures niet altijd act-gerelateerd. ‘Het gebeurt soms ook dat iemand in het donker tegen het decor oploopt of van het podium valt.’, vult de Russiche Irina Naumenko lachend aan. Naumenko is een van de artiesten uit Varekai. In haar act vouwt ze haar lichaam in de meest onmogelijke bochten, terwijl ze tegelijkertijd balanceert op twee standaards.
Naumenko en haar collega’s spelen acht tot tien shows per week. En die shows eisen veel van het lichaam van de artiesten. ‘De meeste klachten komen dan ook voort uit overbelasting of uit vermoeidheid. Als je bijvoorbeeld in je act de hele tijd aan een arm moet hangen, dan moet je echt heel erg op gaan letten als die arm pijn gaat doen.’, vertelt Guy.
Toch is haar motto: liever voorkomen dan genezen. Veel van haar werk bestaat er dan ook uit preventie en het assisteren bij het trainen. Naumenko: ‘Ze masseeert je, ze zet allerlei machines op je rug, ze tapet je in.’ Guy: ‘Irina streched altijd heel goed. In die zin is ze een goede cliënte. Veel van onze artiesten zijn oud wereld- en Olympisch kampioenen. Het zijn high caliber atheletes. Ze kennen hun lichaam en luisteren er goed naar. Ze kunnen al vroeg bij mij aangeven dat er iets mis is. Aan nieuwe artiesten vragen we ook om meteen naar ons toe te komen als er wat is.’ Naumenko: ‘Het is als artiest gewoon een fijn idee om te weten dat zij er zijn bij een zere rug of verrekte spier. En ze zijn er ook als je een zere keel hebt.’
Guy en haar collega functioneren niet alleen als fysiotherapeut, maar ook als huisartsenpost. Ze geven geen (zware) medicijnen, maar verwijzen wel door naar specialisten. Omdat het circus elke paar maanden in een andere stad staat, is het dan ook hun taak om op elke plek de juiste specialisten te vinden. Dat kan gaan om een rugspecialist, maar net zo goed om de huisarts, de gynaecoloog of de tandarts. Daar zijn ze vooral in de eerste weken druk mee bezig. En soms moeten artiesten onverhoopt naar het ziekenhuis. Guy: ‘Irina had in Adelaide zo’n last van haar rug, dat wij haar niet meer konden helpen. Dus moest ze naar het ziekenhuis om de achterliggende oorzaak te vinden. Wij gaan in zo’n geval mee, omdat wij zorg moeten dragen voor de vervolgbehandeling.’ Het circus trekt immers weer verder. De artiesten moeten weer snel in topvorm zijn om te kunnen presteren. Is het eigenlijk niet gewoon topsport? Guy: ‘Zeker. Alleen anders dan sporters moeten deze mensen tien keer per week op optimaal niveau blijven presteren.’ Ook als ze niet helemaal fit zijn. Zo moest Naumenko de dag voor de Nederlandse première naar de tandarts. Op de eerste avond haalde ze haar acrobatische toeren dan ook uit met hechtingen in haar mond. ‘Dat deed wel pijn, ja. Maar ik had gelukkig pijnstillers.’ The show must go on, zoals dat heet.
Robbert van Heuven, 2008