Volwassenen zien het liefst de onschuld

“Jullie geven ons eten. Jullie wassen ons. Jullie kleden ons aan. Jullie zingen voor ons. Jullie kijken naar ons als we slapen. Jullie fluisteren zachtjes als je denkt dat we het niet kunnen horen. Jullie leggen ons uit dat de nacht na de dag komt.” Een groep Vlaamse kinderen tussen de acht en veertien jaar slingeren vanaf het podium observaties het publiek in. Deze kinderen lijken zeker niet zo naïef als hun ouders waarschijnlijk veronderstellen. De vraag hoe ouders naar hun kinderen kijken en andersom is het uitgangspunt van de voorstelling That night follows day van het Vlaamse gezelschap Victoria die deze maand in De Brakke Grond staat en waaruit bovenstaande observaties afkomstig zijn.
De regisseur van That night follows day is de Brit Tim Etchells, artistiek leider en regisseur van het Britse gezelschap Forced Entertainment. Met die groep onderzoekt hij al sinds 1984 de vele mogelijkheden die theater heeft om iets over de wereld en over de rol van de toeschouwer te zeggen. Forced Entertainment kiest per voorstelling de beste methode: soms maken ze een theatrale installatie, dan weer spelen ze op een leeg toneel of op locatie. Het breken van theaterwetten is daarbij vaak meer regel dan uitzondering. De groep wordt net zo goed beïnvloed door cabaret en stand-up comedy beïnvloed, als door sexshows en B-films. De voorstelling The World in pictures, waarmee Forced Entertainment vorig jaar in Nederland stond, was een kleurrijke, kinderlijke revue met de wereldgeschiedenis als onderwerp. In het geval van That night follows day is de opzet een stuk simpeler: alleen een groep kinderen op leeg toneel ingericht als gymzaal. Soms opgesteld als spreekkoor, soms spelend met een bal.
De voorstelling komt voort uit een uitnodiging van Victoria aan Etchells om een volwassenenvoorstelling te maken met kinderen als acteurs. Eerder maakt Josse de Pauw bij hetzelfde gezelschap üBUNG, ook met kinderen in de hoofdrol. Daarin liet De Pauw de kinderen op het toneel de teksten spreken van volwassen acteurs die op tegelijkertijd op een geprojecteerde film te zien waren. Daardoor ontstond een rare verdubbeling die iets zei over hoe volwassenen naar kinderen kijken.
Volwassenen zien in het kind immers het liefst de onschuld. De Pauw en ook Etchells laten zien dat in het kind ook een opgroeiende volwassene schuil gaat, met alle verlies van onschuld die daarmee gepaard gaat. In het beeld van het kind als volwassene die op het punt staat zijn onschuld te verliezen schuilt een zekere tragiek. Maar ook een zekere spanning, want ouders willen helemaal niet weten dat hun kind volwassen wordt. Dat hij dingen weet die hij nog niet hoort te weten. Met die spanning speelt Etchells. Gewend als hij is om met Forced Entertainment met de relatie tussen publiek en podium te spelen, zet hij nu ook de relatie tussen ouder en kind op scherp: het kind praat, de ouders worden gedwongen slechts te luisteren. En wie zegt dat de kinderen deze keer geen dingen zeggen die hun ouders helemaal niet willen horen? “Jullie nemen geld uit onze spaarpot en beloven dat je het later zal terugbetalen. Jullie maken beloftes en denken dat we ze niet zullen onthouden.”

Robbert van Heuven, 2008