Alpenrust op het Neude

In Utrecht zijn de afgelopen week allerlei vreemde constructies verrezen. Met bijen, groene alpenweiden en het bestuderen van gezichten proberen verschillende kunstenaars de bezoekers van Festival a/d Werf eens anders naar hun eigen stad te laten kijken.

Utrecht – Een fietser draait verbaasd zijn hoofd om. Er zitten mensen op klapstoeltjes op straat. Ze zitten voor een rond houten gebouwtje met verschillende deurtjes. Een voor een worden ze door een deurtje naar binnengeleidt. En maken zij even onderdeel uit van WIJ, de theatrale installatie van theatermaakster Roos van Geffen. WIJ gaat over gezichten en over hoe wij naar andere mensen kijken. Van Geffen: ‘Ik wil graag naar mensen kijken, maar lang naar mensen kijken is in het dagelijks leven lastig. Terwijl er juist als je langer naar iemand kijkt iets bijzonders gebeurt. Omdat je dan echt in iemands wezen kunt kijken.’ Volgens Van Geffen gebeurt dat kijken in een drukke stad dan ook te weinig. Met haar installatie wil ze daar tijdens het festival de ruimte voor creëren. Vanuit de donkere cabine kan de toeschouwer verschillende gezichten bekijken die langzaam voorbij komen, maar hij wordt op zijn beurt ook bekeken en beschreven. En na die intieme gebeurtenis staat hij opeens weer midden in de drukke stad.
In het kader van Festival a/d Werf zijn er in Utrecht nog meer merkwaardige constructies verrezen die net als bij WIJ de stad onderdeel willen laten zijn van het kunstwerk en zo de argeloze voorbijganger of de bezoeker willen verrassen. Op de Mariaplaats is bijvoorbeeld een huisje neergezet, of eigenlijk alleen de contouren daarvan. In het huisje bevindt zich een bijenkorf waar bijen driftig in- en uitvliegen. Voor het huisje is een honingmarktje gaande en de voorzitter van de Utrechtse bijenhoudersvereniging houdt een gloedvolle inleiding op het leven en werk van de bij. Voorbijgangers bestuderen de bijen, snuffelen aan de marktwaar en maken zo deel uit van een kunstwerk. Het huisje, de bijen en de markt zijn namelijk onderdeel van de installatie De zoete inval van de Franse kunstenaar en imker Olivier Darné. De afgelopen maand plaatste hij in verschillende wijken in Utrecht bijenkorven. Door van de bloemen in die wijken honing te maken, leggen de bijen als het ware de identiteit van de stad vast in hun werk. ‘De honing vertelt dus wat over de stad.’, zegt Darné. ‘Het is er een verdichting van.’ De honing, zegt hij, is ook lekkerder dan gewone honing. Dat komt doordat de planten in de stad zo divers zijn. Daarmee wordt de honing ook een metafoor van de diversiteit van de stad. Enthousiast vertelt de Fransman dat in die ene maand de bijen al achttien kilo aan ‘betonhoning’ hebben geproduceerd en dat ze daarvoor een afstand hebben afgelegd die gelijk staat aan achttien keer een rondje om de wereld. Door voorbijgangers kennis te laten maken met de bijen en hun honing, hoopt Darné dat mensen anders naar hun eigen stad gaan kijken.
Datzelfde is het doel van de installatie ALP van Theun Mosk. En inderdaad doet zijn creatie op het Neude menige voorbijganger verbaasd opkijken. Bovenop het festivalcafé bouwde de ontwerper een complete groene Alp, inclusief pittoreske houten huisjes. Hoog boven het plein midden in de stad kunnen de bezoekers zo even genieten van de rust in de bergen. Daar is blijkbaar behoefte aan, want het is druk op de berg. Mensen blijven lang hangen om van de verbaasde blikken beneden te genieten of van het eten en de muziek die er in de verschillende huisjes te vinden zijn. En ook het uitzicht is de moeite waard.
Op het Janskerkhof zitten nog steeds mensen op klapstoeltjes. Anderen komen juist uit het houten gebouwtje naar buiten. Heftig maar mooi beschrijft een van de bezoekers de ervaring die WIJ oplevert. Ook uit het gastenboek blijkt dat mensen onder de indruk zijn. ‘Heel bijzonder’, schrijft ene Floor, ‘dat je alle schroom verliest om nieuwsgierig naar de ander te kijken. Dat vond ik het mooist.’

Robbert van Heuven, 2008